เข้าใจหัวใจล้มเหลว
หัวใจล้มเหลวไม่ใช่ภาวะที่หัวใจจะหยุดทำงาน แต่เป็นภาวะที่หัวใจไม่สามารถทำงานได้ดีอย่างที่ควรจะเป็น ในกรณีผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลันอาจอันตรายถึงชีวิต ส่วนผู้ที่เป็นเรื้อรัง เช่น มีน้ำขังในปอดเป็นครั้งคราว ในระยะยาวอาการหรือภาวะหัวใจล้มเหลวจะมากขึ้นไปเรื่อย ๆ จนเสียชีวิตได้เมื่อก่อนหัวใจล้มเหลวเรียกว่าหัวใจอ่อนกำลัง แต่ปัจจุบันพบว่าไม่ใช่เฉพาะภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอ่อนกำลังอย่างเดียวที่ทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลว แต่ยังมีสาเหตุจากโรคอื่น ๆ เช่น โรคหลอดเลือดเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจตีบตัน ความดันโลหิตสูง โรคลิ้นหัวใจรุนแรง และภาวะหัวใจคลายตัวผิดปกติ”
เป็นความจริงว่าหากผู้ป่วยที่เคยผ่านภาวะหัวใจล้มเหลวแล้ว ส่วนใหญ่ในระยะยาวหัวใจจะไม่แข็งแรงหรือเป็นปกติอีกต่อไป ภาวะดังกล่าวส่งผลให้ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีคุณภาพชีวิตที่แย่ลง เพราะต้องเข้าออกรักษาตัวในโรงพยาบาล ทั้งยังเป็นภาระต่อครอบครัวและทำให้สูญเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาตามมาอีกมาก
เคยมีคนถามว่าหัวใจล้มเหลวกับมะเร็งอะไรอันตรายกว่ากัน มีข้อมูลระบุว่า ในระยะเวลาหลังจากพบโรคเท่ากัน ผู้ป่วยที่เคยผ่านภาวะหัวใจล้มเหลวมาก่อนมีโอกาสรอดชีวิต 50 คน ใน 100 คน แต่ผู้ป่วยมะเร็งบางชนิดที่ไม่รุนแรงมีโอกาสรอดชีวิตอยู่ได้ 90 คน ใน 100 คน ในระยะเวลา 5 ปี”
สังเกตหัวใจล้มเหลว
จะทราบได้อย่างไรว่าเรากำลังมีภาวะหัวใจล้มเหลว?แนะนำให้สังเกตว่าเมื่อไรที่หายใจแล้วรู้สึกเหนื่อยง่ายเกินปกติ ตอนกลางคืนนอนราบแล้วหายใจไม่ออกจนต้องลุกนั่ง ขาบวม เหล่านี้คือสัญญาณที่บ่งบอกว่าคุณกำลังเข้าสู่ภาวะหัวใจล้มเหลว
อาการที่มาพบแพทย์แล้วสงสัยว่าอาจเป็นภาวะหัวใจล้มเหลว คือ ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการมีน้ำขังในร่างกาย อาทิเช่น ในปอด นอกเหนือจากมีอาการเหนื่อยง่าย หายใจไม่สะดวก อ่อนแรงหรืออ่อนกำลัง บวมตามร่างกาย รวมถึงมีความคิดไม่โปร่งใส และเบื่ออาหาร
สาเหตุหัวใจล้มเหลว
สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลว อันดับหนึ่งคือกลุ่มผู้ป่วยที่เป็นโรคเส้นเลือดหัวใจตีบตัน และการเกิดภาวะ Heart Attack ซึ่งทำให้กล้ามเนื้อส่วนหนึ่งของหัวใจตายเฉียบพลัน นอกจากนี้ยังเกิดจากบางโรคที่เกี่ยวกับการทำงานของกล้ามเนื้อหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง หรือลิ้นหัวใจผิดปกติเป็นต้นเหตุทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้หากผู้ป่วยเคยประสบภาวะ Heart Attack บ่อยครั้งมีผลนำไปสู่ภาวะหัวใจล้มเหลว หรือมีอาการลิ้นหัวใจรั่วเป็นเวลานาน หรือโรคบางโรคทำให้เป็นกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ อนาคตข้างหน้าก็มีสิทธิ์อ่อนกำลังลงไปเรื่อย ๆ”
รักษาหัวใจล้มเหลว
ในด้านการรักษาเบื้องต้นเมื่อถึงมือแพทย์ หากผู้ป่วยมีอาการหายใจไม่ออกก็อาจต้องให้ใส่เครื่องช่วยหายใจ และส่วนกรณีมีน้ำในปอด ต้องให้ยาขับปัสสาวะ เมื่อคนไข้พ้นวิกฤติแล้วแพทย์จะหาสาเหตุว่าเกิดจากสาเหตุหรือโรคใด ซึ่งแต่ละโรค แต่ละสาเหตุมีผลต่อความรุนแรงและใช้วิธีการรักษาแตกต่างกันการซักถามประวัติผู้ป่วยจึงเป็นกระบวนการสำคัญมาก เพราะสามารถช่วยให้แพทย์วินิจฉัยได้อย่างรวดเร็วว่ามีสาเหตุจากโรคชนิดใด และสามารถหาวิธีแก้ไขได้ทันท่วงที โดยแพทย์จะประเมินร่วมกับการตรวจด้วย ECG การทำ Chest X-ray รวมถึงการทำ Echo Cardiogram เป็นต้น
สำหรับผู้ที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวรุนแรงมากและส่งผลต่อสุขภาพระยะยาว แพทย์อาจมีตัวยาที่ช่วยให้ดีขึ้นได้บ้าง หรือปัจจุบันยังมีการใช้เทคโนโลยีทันสมัยหลากหลาย อาทิ การใช้หัวใจเทียมเพื่อประคับประคองผู้ป่วย แต่ทางเลือกที่ดีที่สุดคือ อย่าปล่อยให้เกิดภาวะนี้ขึ้นกับตัวเราตั้งแต่แรกเริ่มหรือป้องกันไม่ให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวหากพบว่าหัวใจมีการบีบตัวต่ำกว่า 40% เรียกว่าเป็นภาวะหัวใจบีบตัวอ่อนกำลัง อย่างไรก็ตามแม้หัวใจจะบีบตัวได้มากกว่าถึง 50% ก็ไม่ควรวางใจ เพราะยังมีโอกาสเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้จากสาเหตุอื่น ๆ เช่นกัน”